(KOKBWKHAL)
KWCHAM BHARATYA KOKRWBAI-NI BOYAR TRIPURA HASTENI BUBAGRA NUKHUNGO
KOKRWBAINI WAYING
Janaka Tripura
Bharat Haktorni
kwcham bubagrarogni kokrwbaini yaphang-yarwngno cherwi naikhe kokrwbai buphuru
boroni simi kochogwi phaikha aborog kubun kokrwbai laibumano poriwi naikhe
swrai swrai wngo, chwng saimano Kwcham
Bharotya kokrwbai hayungo 600 BC swkangni simi chengjakkha,Indiani civilization wngkha hayungni
jotonisai kwchamkuk civilization(sabyata), omono sindhu sabyata eba Arya
sabyata hwnwi sajago. Aryarog sai sai bisi swkang sindhu twima naro tongwi
borogni civilization no kwchwng khaikha, wansukkwrwng-elemkwrwng wngwi achaikha
aboni bagwi borogno mwtaini bosong hwnwibo salaio, borogni laibumano twiwino
kwcham barotya kokrwbai achaimani yaphang-yarwng.
Khukni kokrwbai achaimani yaphang
wngkha Rig-ved, Barotya kokrwbaini bwkhak naharkhe saimano 10-lakh bisi swkang
borokrogni laibumao swinani chengjakkha,Greekrog puila swinani chengo aboni
bagwi Greek alphabet hwnjago. Kokrwbaino dalnwikhe bagwi mano (a)khukni
kokrwbai (b)swijak kokrwbai. Bisi sai-sai swkang Bharotni kwcham kok wngkha
Sanskrit, o Sanskritni yaphang yarwng omohai Egypto puila achaimani greekrogni
oro sokphaikha aboni ulo greekrog Sanskrit Greekbai malaiwi Greek kok Indo-aryan
wngwi Sanskrit kokni sinimung mankha, abohai chikonsa laibuma mano.
Mwtaino khulumnai samung wngkha
kwcham barotiya kokrwbaini yaphang yarwng, abono twiwino kwcham barotya
kokrwbai swijago. Sajakma tongo kwcham Barotya kokrwbaini bising “Ved” Borok
munwisuni jotonisai elemni yarwng. Rig-ved no hayungni laibumao kwchamkuk
kokrwbai, aboni bagwi engreji bai kok kaisa sajak tongo-
“ The
Vedas are the exquisite expression of the divinity, theyare the first
significant utterances on the lip of man”
Kwcham barotya kokrwbai Barotiya
civilizationni kaisa pohor phunuknai, Barotni kokrwbaino kainwikhe bakjak tongo
-(a) Khwnawi swrwngma kokrwbai (b) Muitunarwkma kokrwbai , Ved tai Uponishadno
khwnawi swrwngmani kokrwbai hwnwi sajago. Muitu khwlai swimani bising Mahabarat
tai Ramayan aborog khobjago.
Rig-ved indo-europ kokni kwchamkkuk
kaisa tongthar bijab omo Rockage(লৌহযুগ) jorani achaima kaisa bijab hwnwi romjago.Kokelem
kwrwng tai wansukkwrwngrogni mote 1500-1200 BC bisingo barotiya upomohadesh o
achaikha hwnwi sawi mano, baksa wansugo o bijab swijakmani jora 1700-1100 BCE
bisingose abohai bo koktumabo manjago.
Tripura
haste chikonsa phano jora kaisa hayungni haktor tongmani, o haktorni naikolmung
sakbaithangni yago tongmani, chwng saimano o hasteo sara charchibrwi(184)
bubagrarog naikollangmani thai, o saracharchibrwini wansukmung,naharmung,
borogni tongmung chamung tei kokrwbaini samungno cherwi naninani banta, Baksa
bubagrarogni joto samung thansa wngya , baksaba takna rikna kundina kwrwng,
baksaba phangwngna,baksakheba kokrwbai kwrwng tei rwchapna kwrwng abohai
kwbangma tongbaio abono cherwi nainani, wansugwi nainani kwbangmano tongo. Aboni
bere Tripura hasteni bubagra kokrwbai kwrwng khoroksa khoroknwini kokno
khusawanw,
Bubagra
Bir Chandra Manikya(1862-1896):-
Tripura hasteni
Bubagrarogni bising Bubagra Krishna Kishore Manikyani Bwsajwla 181 number
bubagra Birchandra Manikya Rwchapmung swinai tei kokrwbaiphang. Bubagra bir
Chandra Manikyani jorao Tripurani bubagra nukhungo kokrwbaini waying
chokjakkha, chwng saimano uanjwi dophani sinijakkuknai Rabindra nath thakurni
jorarogo Tripurani Bubagra nukhungobo kokrwbaini waying chokjakkha, Tripurani
bubagrarog Hindu tongthar tei boisnab tongtharo kwrwnglaiwi borogni
wansukmungrog ganani dopha tongnai kokrwbaibai kwrwngkha tamoni hwnkhe borogni
jorao kokrwbai loikhaimung Tripurao aswk nukjakyakho, aboni bagwi borogni
wansukmung Banglabai swinani chengjago, 1296 bangla bisi 23 boisago Sikla
Rabindra nath Takur nwichiba bisio Bubagra Bir Chandra Manikyano koktun swimani
tongo-“ norokni Bubagra nukhungo kokrwbaini waying chokmani chini nukhungbai
halok kwrwnglaio aboni bagwi ang Bubagrarogno rwksawi kaisa “Rajarshi” kothomayung swi tongo, aboni
bagwi norok tamo hwn aboni kokkiphilmung mankhe belaino chao” ( Rabindra nath
tei Tripura bijabo swijak).
Bubagra Birchandra Manikyani kokrwbaino
cherwi naikhe nugo 18th centuryrogo Bubagra Krishna kishore
Manikyani jorarogo Hori eba Basanta uthsab kaijakmarog saimanjago, koklopnai
Ramganga sarma ni “Krishnamala” bijabrogo o kokbo khursajak tongo, Abonibagwi Hori rwchapmung swijakmani uklogo
Bubagra Birchandra manikyani yaktongo, 1891-92 bisirogo o Hori bijab swijakkha
hwnwi sawi manjago,o bijabo kai thamchibrwi(34) koklop tongo,bijab karijakmani
soi salmari sawi manhorya. 57 umor romwi bini langmao rwbai rwchapmungno twiwi
wansokkha,
Aborogno karwibo Bubagrani kokrwbai Swimungrog
wngkha 1883 bisio swijak “Sohag” o bijab Birchandra mungwi kaisa a jorani Raj sarkarni
sapokjaknai thaio sapogwi karijakkha, o bijabo bihik Monomuhini Devini
hamjakmungno rwgwi swijakkha.
A bisiono (1883) Bini tei khoroksa bihik
Bhanumuti Devi thwijamani ulo 1884 bisio “Prem morichika” mungwi bijab
karijakkha , o bijabo bwchap nwichisakhe khagwi karijak,
hainohai 1886 bisio “Akal kusum” bijab
karijakkha birjantra press o , o bijabo tongo koklopyung tei koklobmung , bini
koklobo Padabalini wansokmung nukjago, 1302 tring bisini 28 boisako(1892) teikaisa gourochandra gourongalilano rwksawi
Radhakrishna mwtaino lobmung , mwtaino surimung bijab “ sri sri julan” bijap
karijakkha,o bijabo jotono kaibachi (50) koklopni mang mankha.
Bubagrani paithak Bijabni mung “ Utshas” omo
kaisa koklopyung bijab. O bijabo bubgra khani muituni marino komorwya
khinabagwi, tei bini nukhungni borokrogno wansugwi, tei bihik Monumohini devini
twimungno wansogwi swijak,oborog wngkha Bubagra birchandra Mnikyani kokrwbai
yormung.
Ananga mohini Devi(1864-1918):-
Tripura hasteni Bubagra
nuyumao rwngni sep sap kwrwiphano Anagamohini devini kokrwbai waying chokmani
tei puila bwrwi koklobnai, Bupha bir Chandra manikya, buma Rajeswari devi
Bubagra Birchandra manikyani isiri ulnwi hik. Ananga Mohini Devi bupha
birchandra no nugwi swrwngwi kokrwbaini swimungo yakrwkha,bini swimungrog tolao
khursajakkha
Anangamohini Devini pula koklop bijab
karijakkha 1803 bangla bisini 17 pus-o ,o bijab bupha Bir chandrani mungwi
yapharjakkha. Pula bijabni mung “ kanika” oro thaichinwi(12) koklopni mang mankha,
koklopo bebakno buphani thwimungno wansugwi tei muitu manjagwi swijak. Koklopno
rwgwi naikhe “bosnab Podabalini” mangplibo nukjago tamoni hwnkhe Bubagra
Birchandrani amolo kwbangkukno Boisnab tongtharbai gwdalwi koklop, rwchapmung,
surimung ,alaimungrog nukjago. Aboni bere thaisa thainwi koklopni mung
khursajakkha- Usa,madyahna,nisitha samgit, barsha,bosonta akorog. Tei kaisa bijab 1313 bisio swikha “sokgatha” mungwi oro kainwichiba koklop
tongo, bini koklop bebakno thwimungno mechenmungni wansukmung mano,
Anangamohini devini
“Sokgatha” bijabni koklop thaisa
Swikwrwng Sukanta Debbarmabai
kokswlaijak khursai phunukjakkha..
“MRITU”
‘Langmani thaksukjak paimungba thwimungde?
Bini khurio omora lenglama manaide?
Langmaba chayakhobjak mamangde?
Tamongwi hinkhe aswk muchungma
Aswk khaswmai hamjakma,
Omorani bagwi tumung kwmalaina hwnkhe!
Maya khulumung tongthoklupulung borok langma
Thwimungni khoro omora kwlwklangnaidiba?”
Swikwrwngjwk
Ananga mohini devini paithak bijabni mung “Priti” o bijab ongkhorkha 1317 bangla
bisio , bwsai Gopikrishna thwimano wansogwi khaduma, khakamarogno twiwi swijak
, Priti bijabo kaithamchisa(31) koklop tongo.
“Priti”
bijabni koklop thaisa khursai phunukjakkha-
“AMAR KABITA”
Ani koklobya pangkhimungni thwima.
Kwtwi-nangjakya kokbiti ani,
Dukhu-tongthok gwnang langma ani;
Mokolkwranbai lama naisogwi sal laiwi thangma.
Ani koklobya pangkhimungni thwima.
Tongthok-dukhuni poja yorjak
Langmani dugar sojak,
Mel paikha hamjakma tei kaklaima.
Ani koklobya pangkhimungni thwima.
(O koklobno Kokborok-o kokswlaikha Swikwrwng Sukanta
Debbarma)
Tripura hasteni Ha bubagrarogni nuyungmao
kokrwbaini waying chokma chini laibumao kaisa bolaijaknai manwi, tamoni hwnkhe
Haste ganani ari ha Banglarogni kokrwbai achaimabai baksa chini bubagrarogni
yak tongo, haikhe chini Bubagranukhungni kokrwbaikhe tamoni khuturuk bisingo
habwi matong, aboni kok swngnani jora nini ani yago, laibuma kok sao kokrwbaini
yakromwi, haikhe chini bubagrarogni nukhungo kokrwbai waying chokma abo chini
hasteni mai-khul.
Reference(Swimuk):-
1,
Dr.Gosh mukul, Tripura Raj-andare sahitya charcha,pounami
prakasan,agartala,feb.2010.
2,
Dr. Goswami.Dijendra, Adunik Tripura Prasanga Bir Bikram kishore manikya,
Akshar publication,Agartala,first pub-2008,
3,
Debbarma Birchandra manikya, Shri Shri Jhulan,first publish -28 boisak 1302
T.E.
4,Datta
Ramaprashad. Tripura Holi Raj Antarpur theke rajpothe, pounami
prakasan,agartala, first published-kolkata 2001,
5,
Kokborok sahitya sabha, KOKTI , koklob koklamno rwgwi karijak mukumu bwlai,2016
Agartala.
Comments
Post a Comment