Analysis of Kokborok Language & Literature etc.

"Nwng Sakno Hamjaktwi no Buino bo Hamjakdi" Mark 12:31

Image
 Graham Staines ni Nokhung “Nwng Sak no Hamjaktwi Buino Bo Hamjak Di” Swinai: Janaka Tripura Topic: 1.       Joto no baksa khe nukdi….Kung tachukdi…. ( Rum 12:16) 2.       Hamya bai tamechenjak di, kaham bai se hamya no mechendi (Rum: 12: 21) 3.       Norok buibai khlaijak na muchungtwi norokbo buino khlaidi (Luk 6:31) 4.      nwng sak no hamjaktwi buino bo hamjakdi. (Mark 12:31)   Graham Stuart Staines (Australian Christian Missionary) Evangelist Missionary Achaima Sal: 18 th January 1941 Bihik(Wife) : Gladys Staines Bini bwsa khorok nwi: 1) Philip (10) 2) Timothy (6) 3) Esther     Introduction: Graham Staines Khoroksa Australian Evangelist Missionary bo bini Hao Bible translate ni samung tangwi tongmani tei Khusta bemar (Leprosy) rog no naikani khiwi tongmani, bo khwna kha India hai haktor o Biyadi chajak rogno swi-uak hai khe bolong...

KWCHAM BHARATYA KOKRWBAI-NI BOYAR TRIPURA HASTENI BUBAGRA NUKHUNGO KOKRWBAINI WAYING (




(KOKBWKHAL)
KWCHAM BHARATYA KOKRWBAI-NI BOYAR TRIPURA HASTENI BUBAGRA NUKHUNGO KOKRWBAINI WAYING
Janaka Tripura
       Bharat Haktorni kwcham bubagrarogni kokrwbaini yaphang-yarwngno cherwi naikhe kokrwbai buphuru boroni simi kochogwi phaikha aborog kubun kokrwbai laibumano poriwi naikhe swrai swrai wngo, chwng saimano Kwcham Bharotya kokrwbai hayungo 600 BC swkangni simi chengjakkha,Indiani civilization wngkha hayungni jotonisai kwchamkuk civilization(sabyata), omono sindhu sabyata eba Arya sabyata hwnwi sajago. Aryarog sai sai bisi swkang sindhu twima naro tongwi borogni civilization no kwchwng khaikha, wansukkwrwng-elemkwrwng wngwi achaikha aboni bagwi borogno mwtaini bosong hwnwibo salaio, borogni laibumano twiwino kwcham barotya kokrwbai achaimani yaphang-yarwng.
         Khukni kokrwbai achaimani yaphang wngkha Rig-ved, Barotya kokrwbaini bwkhak naharkhe saimano 10-lakh bisi swkang borokrogni laibumao swinani chengjakkha,Greekrog puila swinani chengo aboni bagwi Greek alphabet hwnjago. Kokrwbaino dalnwikhe bagwi mano (a)khukni kokrwbai (b)swijak kokrwbai. Bisi sai-sai swkang Bharotni kwcham kok wngkha Sanskrit, o Sanskritni yaphang yarwng omohai Egypto puila achaimani greekrogni oro sokphaikha aboni ulo greekrog Sanskrit Greekbai malaiwi Greek kok Indo-aryan wngwi Sanskrit kokni sinimung mankha, abohai chikonsa laibuma mano.
            Mwtaino khulumnai samung wngkha kwcham barotiya kokrwbaini yaphang yarwng, abono twiwino kwcham barotya kokrwbai swijago. Sajakma tongo kwcham Barotya kokrwbaini bising “Ved” Borok munwisuni jotonisai elemni yarwng. Rig-ved no hayungni laibumao kwchamkuk kokrwbai, aboni bagwi engreji bai kok kaisa sajak tongo-
   The Vedas are the exquisite expression of the divinity, theyare the first significant utterances on the lip of man
            Kwcham barotya kokrwbai Barotiya civilizationni kaisa pohor phunuknai, Barotni kokrwbaino kainwikhe bakjak tongo -(a) Khwnawi swrwngma kokrwbai (b) Muitunarwkma kokrwbai , Ved tai Uponishadno khwnawi swrwngmani kokrwbai hwnwi sajago. Muitu khwlai swimani bising Mahabarat tai Ramayan aborog khobjago.



           Rig-ved indo-europ kokni kwchamkkuk kaisa tongthar bijab omo Rockage(লৌহযুগ) jorani  achaima kaisa bijab hwnwi romjago.Kokelem kwrwng tai wansukkwrwngrogni mote 1500-1200 BC bisingo barotiya upomohadesh o achaikha hwnwi sawi mano, baksa wansugo o bijab swijakmani jora 1700-1100 BCE bisingose abohai bo koktumabo manjago.
            Tripura haste chikonsa phano jora kaisa hayungni haktor tongmani, o haktorni naikolmung sakbaithangni yago tongmani, chwng saimano o hasteo sara charchibrwi(184) bubagrarog naikollangmani thai, o saracharchibrwini wansukmung,naharmung, borogni tongmung chamung tei kokrwbaini samungno cherwi naninani banta, Baksa bubagrarogni joto samung thansa wngya , baksaba takna rikna kundina kwrwng, baksaba phangwngna,baksakheba kokrwbai kwrwng tei rwchapna kwrwng abohai kwbangma tongbaio abono cherwi nainani, wansugwi nainani kwbangmano tongo. Aboni bere Tripura hasteni bubagra kokrwbai kwrwng khoroksa khoroknwini kokno khusawanw,
Bubagra Bir Chandra Manikya(1862-1896):-
    Tripura hasteni Bubagrarogni bising Bubagra Krishna Kishore Manikyani Bwsajwla 181 number bubagra Birchandra Manikya Rwchapmung swinai tei kokrwbaiphang. Bubagra bir Chandra Manikyani jorao Tripurani bubagra nukhungo kokrwbaini waying chokjakkha, chwng saimano uanjwi dophani sinijakkuknai Rabindra nath thakurni jorarogo Tripurani Bubagra nukhungobo kokrwbaini waying chokjakkha, Tripurani bubagrarog Hindu tongthar tei boisnab tongtharo kwrwnglaiwi borogni wansukmungrog ganani dopha tongnai kokrwbaibai kwrwngkha tamoni hwnkhe borogni jorao kokrwbai loikhaimung Tripurao aswk nukjakyakho, aboni bagwi borogni wansukmung Banglabai swinani chengjago, 1296 bangla bisi 23 boisago Sikla Rabindra nath Takur nwichiba bisio Bubagra Bir Chandra Manikyano koktun swimani tongo-“ norokni Bubagra nukhungo kokrwbaini waying chokmani chini nukhungbai halok kwrwnglaio aboni bagwi ang Bubagrarogno rwksawi kaisa “Rajarshi” kothomayung swi tongo, aboni bagwi norok tamo hwn aboni kokkiphilmung mankhe belaino chao” ( Rabindra nath tei Tripura bijabo swijak).
   Bubagra Birchandra Manikyani kokrwbaino cherwi naikhe nugo 18th centuryrogo Bubagra Krishna kishore Manikyani jorarogo Hori eba Basanta uthsab kaijakmarog saimanjago, koklopnai Ramganga sarma ni “Krishnamala” bijabrogo o kokbo khursajak tongo,  Abonibagwi Hori rwchapmung swijakmani uklogo Bubagra Birchandra manikyani yaktongo, 1891-92 bisirogo o Hori bijab swijakkha hwnwi sawi manjago,o bijabo kai thamchibrwi(34) koklop tongo,bijab karijakmani soi salmari sawi manhorya. 57 umor romwi bini langmao rwbai rwchapmungno twiwi wansokkha,
      Aborogno karwibo Bubagrani kokrwbai Swimungrog wngkha 1883 bisio swijak “Sohag” o bijab Birchandra mungwi kaisa a jorani Raj sarkarni sapokjaknai thaio sapogwi karijakkha, o bijabo bihik Monomuhini Devini hamjakmungno rwgwi swijakkha.
      A bisiono (1883) Bini tei khoroksa bihik Bhanumuti Devi thwijamani ulo 1884 bisio “Prem morichika” mungwi bijab karijakkha , o bijabo bwchap nwichisakhe khagwi karijak,
      hainohai 1886 bisio “Akal kusum” bijab karijakkha birjantra press o , o bijabo tongo koklopyung tei koklobmung , bini koklobo Padabalini wansokmung nukjago, 1302 tring bisini 28 boisako(1892)  teikaisa gourochandra gourongalilano rwksawi Radhakrishna mwtaino lobmung , mwtaino surimung bijab “ sri sri julan” bijap karijakkha,o bijabo jotono kaibachi (50) koklopni mang mankha. 
  Bubagrani paithak Bijabni mung “ Utshas” omo kaisa koklopyung bijab. O bijabo bubgra khani muituni marino komorwya khinabagwi, tei bini nukhungni borokrogno wansugwi, tei bihik Monumohini devini twimungno wansogwi swijak,oborog wngkha Bubagra birchandra Mnikyani kokrwbai yormung.
 Ananga mohini Devi(1864-1918):-
Tripura hasteni Bubagra nuyumao rwngni sep sap kwrwiphano Anagamohini devini kokrwbai waying chokmani tei puila bwrwi koklobnai, Bupha bir Chandra manikya, buma Rajeswari devi Bubagra Birchandra manikyani isiri ulnwi hik. Ananga Mohini Devi bupha birchandra no nugwi swrwngwi kokrwbaini swimungo yakrwkha,bini swimungrog tolao khursajakkha
  Anangamohini Devini pula koklop bijab karijakkha 1803 bangla bisini 17 pus-o ,o bijab bupha Bir chandrani mungwi yapharjakkha. Pula bijabni mung “ kanika  oro thaichinwi(12) koklopni mang mankha, koklopo bebakno buphani thwimungno wansugwi tei muitu manjagwi swijak. Koklopno rwgwi naikhe “bosnab Podabalini” mangplibo nukjago tamoni hwnkhe Bubagra Birchandrani amolo kwbangkukno Boisnab tongtharbai gwdalwi koklop, rwchapmung, surimung ,alaimungrog nukjago. Aboni bere thaisa thainwi koklopni mung khursajakkha- Usa,madyahna,nisitha samgit, barsha,bosonta akorog.  Tei kaisa bijab 1313 bisio swikha “sokgatha” mungwi oro kainwichiba koklop tongo, bini koklop bebakno thwimungno mechenmungni wansukmung mano,
Anangamohini devini “Sokgatha” bijabni  koklop thaisa Swikwrwng Sukanta Debbarmabai kokswlaijak khursai phunukjakkha..
                                                                        “MRITU”
‘Langmani thaksukjak paimungba thwimungde?
Bini khurio omora lenglama manaide?
Langmaba chayakhobjak mamangde?
Tamongwi hinkhe aswk muchungma
Aswk khaswmai hamjakma,
Omorani bagwi tumung kwmalaina hwnkhe!
Maya khulumung tongthoklupulung borok langma
Thwimungni khoro omora kwlwklangnaidiba?”

Swikwrwngjwk Ananga mohini devini paithak bijabni mung “Priti” o bijab ongkhorkha 1317 bangla bisio , bwsai Gopikrishna thwimano wansogwi khaduma, khakamarogno twiwi swijak , Priti bijabo kaithamchisa(31) koklop tongo.

“Priti” bijabni koklop thaisa khursai phunukjakkha-

AMAR KABITA
Ani koklobya pangkhimungni thwima.
Kwtwi-nangjakya kokbiti ani,
Dukhu-tongthok gwnang langma ani;
Mokolkwranbai lama naisogwi sal laiwi thangma.
Ani koklobya pangkhimungni thwima.

Tongthok-dukhuni poja yorjak
Langmani dugar sojak,
Mel paikha hamjakma tei kaklaima.
Ani koklobya pangkhimungni thwima.

(O koklobno Kokborok-o kokswlaikha Swikwrwng Sukanta Debbarma)

  Tripura hasteni Ha bubagrarogni nuyungmao kokrwbaini waying chokma chini laibumao kaisa bolaijaknai manwi, tamoni hwnkhe Haste ganani ari ha Banglarogni kokrwbai achaimabai baksa chini bubagrarogni yak tongo, haikhe chini Bubagranukhungni kokrwbaikhe tamoni khuturuk bisingo habwi matong, aboni kok swngnani jora nini ani yago, laibuma kok sao kokrwbaini yakromwi, haikhe chini bubagrarogni nukhungo kokrwbai waying chokma abo chini hasteni mai-khul.


Reference(Swimuk):-

1, Dr.Gosh mukul, Tripura Raj-andare sahitya charcha,pounami prakasan,agartala,feb.2010.
2, Dr. Goswami.Dijendra, Adunik Tripura Prasanga Bir Bikram kishore manikya, Akshar publication,Agartala,first pub-2008,
3, Debbarma Birchandra manikya, Shri Shri Jhulan,first publish -28 boisak 1302 T.E.
4,Datta Ramaprashad. Tripura Holi Raj Antarpur theke rajpothe, pounami prakasan,agartala, first published-kolkata 2001,
5, Kokborok sahitya sabha, KOKTI , koklob koklamno rwgwi karijak mukumu bwlai,2016 Agartala.

Comments

Popular posts from this blog

"Nwng Sakno Hamjaktwi no Buino bo Hamjakdi" Mark 12:31

Oh Israil Nini Kaitorni bwskango bacha nani tiyar wngsidi

Khukni Kokrwbai no Rwgwi Cherwi Naimung (Kokborok Folklore)