Analysis of Kokborok Language & Literature etc.

"Nwng Sakno Hamjaktwi no Buino bo Hamjakdi" Mark 12:31

Image
 Graham Staines ni Nokhung “Nwng Sak no Hamjaktwi Buino Bo Hamjak Di” Swinai: Janaka Tripura Topic: 1.       Joto no baksa khe nukdi….Kung tachukdi…. ( Rum 12:16) 2.       Hamya bai tamechenjak di, kaham bai se hamya no mechendi (Rum: 12: 21) 3.       Norok buibai khlaijak na muchungtwi norokbo buino khlaidi (Luk 6:31) 4.      nwng sak no hamjaktwi buino bo hamjakdi. (Mark 12:31)   Graham Stuart Staines (Australian Christian Missionary) Evangelist Missionary Achaima Sal: 18 th January 1941 Bihik(Wife) : Gladys Staines Bini bwsa khorok nwi: 1) Philip (10) 2) Timothy (6) 3) Esther     Introduction: Graham Staines Khoroksa Australian Evangelist Missionary bo bini Hao Bible translate ni samung tangwi tongmani tei Khusta bemar (Leprosy) rog no naikani khiwi tongmani, bo khwna kha India hai haktor o Biyadi chajak rogno swi-uak hai khe bolong...

Ama-ni Kokno Kuchugo tisalaini bagwi Indiani Constitution Twma sa?

 

Ama-ni Kokno Kuchugo tisalaini bagwi Indiani Constitution Twma sa?

Janaka Tripura

Borok wngui o ha sakao achai phaikhai joto koksani swrwnggw, omo je kokpha wngthwi obo keha Nature se, hatingo naikhai 6000-7000 kok tongo,  chwng Bharot ha kotoni borok. Bharot haa go kubangma dopha, kok tong tongo, boni bisingbw Eight Schedule ni language no naikhai chwng sigw -The Constitutional provisions relating to the Eighth Schedule occur in article 344(1) and 351 of the Constitution.The Eight Schedule consists of the 22 languages namely (1) Assamese, (2) Bengali, (3) Gujarati, (4) Hindi, (5) Kannada, (6) Kashmiri, (7) Konkani, (8) Malayalam, (9) Manipuri, (10) Marathi, (11) Nepali, (12) Oriya, (13) Punjabi, (14) Sanskrit, (15) Sindhi, (16) Tamil, (17) Telugu, (18) Urdu (19) Bodo, (20) Santhali, (21) Maithili and (22) Dogri.Of these languages,14 were initially included in the Constitution.Sindhi language was added by the 21st Amendment Act of 1967.Konkani, Manipuri, and Nepali were included by the 71st Amendment Act of 1992.Bodo, Dogri, Maithili, and Santhali were added by the 92nd Amendment Act of 2003. bakha Government bai gosejak bakha gosejiya. Kok sathai aibw tong sabaiya.

Indian Constitution Book_ni photo

Indiani constitutiongo chini je Fundamental right tongo hing chwng sigw-salaigw, o Fundamental right go chini mangthai sukthaini bw raida tongtwi, chini Ama-ni kokno swrwngnai haiyakhai sanai bw keha right_m’no bw Indianni constitution larwgwi rwjak, constitution no Article no-30 go chwngno sagw, je borokni fa, citizen-ni fa, community-ni fa, bini sak sak ni Amani kokno Preserve makhainai, tisawi malarwknai, lekha-pora mkhaironai ma-phwrwngnai, obo ang saya chini Indian-ni constitution sagw. Hainibagwi Fundamental right go larwk rojak.  O jaga phaiwi chini joto mathai-sukthai phainai tabu, obo chini Tripura Dopharou ni bagwi singya, chini Bharot haa ni joto Citizen rowni bagwi.oro Tripura, Aslong, Naitong, Kewa, DIngdak, Kaklu, Khali, etc..

            Hingkhai tabu naithai Indian constitution go Kok-no twiwi tabu twma twma sajak tong? oro kainwi Language twi sagw keha khai Offical Language, aikheha khai Regional Language, Offical language wngkha-Hindi,(Constitution omono sagw Article-350-A) English nokhai communication language khai larwkjak as per Constitution, Regional Language – wngkha india_ni joto state tongnai borogni janija je kokno sagw bono official language tongmini bono regional language khai larwkjakkha.

Tripura & India_ni Background History_no kisisa Naihokhai sigw 1947 bisio India independent wngmini awo, 1963 bisio “The Official Language Act” mungwi keha Law /Raida khajakha, oro Indian ni joto Language_no twiwi naijagw.  Haiphuni khai Tripura Haste bw India Govt. Bai kwthalaila . chwng oro keha kok sathai klaigw chini age Rajani Amalgo chini hastego kuno Official Language kwrwi chwng joto Social language Tripura Kok sagw, haiphu Offical Language khai English haiyakhai Bangla bonose salai tonglaigw, bobw Govt. Bai recognize khaijiya. Haikhai Indian_ni Constitution bai kwrwnglaigwi chini Tripurabw haiphu 1966 bisio English ni loge Banglano bw salia tonglaila. 1979 bisi 19th January o phaiwi chini Tripurago Kokborok no Official language hingwi Govt. Bai sakhlai rojala. Haikhai tabu o Kokborok no Govt. Bwswk develop khaikha chwng joto nugw. Kunu Rule kwrwi cholekha 10-11 bisi, 1999 Bisio phaigwi omoni Rule keha swnang laikha, O rule go tongo- je pha Publish, Advt, Press, Notice etc English & Bangla bai switwi Kokborok baibw maswknai, haikhai Rule kwta keha swnang jakha. Obonobw Practical go samung thepaya,

Aikheha khusathai kalaigw chwngje tabu Primary level_ni sing je porejak phaimini obonobw kisa naini naggw, Govt. Chwngno Recognize khairokha, haipha chwng tabu omono bwswk Upgrade khaikha obonobw manainai, bini benefit bahaikhai mangronai, abonobw Govt Policy adobe khaini nangw.

Tabu chung nugw je class-1 to class-5 jora omo wngkha Primary education ni stage, hingkhai oro chwng sini nangnai, Chwngno Indian Constitution sagw je Article -30  “ Oro chwngno Amani kokbai Mapore ronai maphwrwngnai”  ai keha nugw je Minority language bonobw preservation khaini bagwi, Indian Constitution sagw Airtle-350A go, je ste ste kok tongnai bonobw chwng Education go mathepanai, Ama ni kokbai maphwrwngnai. Chwng bono samungo phwnangya, obo chini chaya.

Chwng Kokno Develop khaini bagwi Govt. Keha policy lagw ai haikhai khairogw, haikhai kwbangma Commission bw khalaijak 1992 bisigo “Shyama Charan Tripura Commission” haiphuni “Pabitra Sarkar Commission  haiphuni khai tabu chwng nugw State Level “Kokborok Language Development Committee” nugw, o borog khagwibw chwng chini je wngnai tongmini wngsukyakho.

Hingkhai Tabu Sakni Amani kokno kuchugo tisalaini bagwi, nwng je nini Amani kok sanai bose Tisagwi malarwknai, nwng se kapharani nangnai. Chwng sigw tabu Tripurani kainwi Official Language Bangla, kokborok. Tripurago kokborok sanai kai chuku((9) dopha tongo. O dophago Standard kok Debbarma_ni kok, Problem khai haise Chini o (9) dopha Debbarma,Tripura,Jamatia, Reang, Noatia, Murasing, Kalai, Rupini, Uchoi o dopharow ni janija kok tongo. Borog bakha Debbarma kok manya, College Universityo thangwi Problem face khaigw, twmani hingkhai Primary Level ni sing kokborok maporeya, College/University o thangwi Debbarma_ni bade je jati/dopha tongnai borog munwijagw chaya sajagw, porelaithani, exam rolaiphu Marks rowo Backward kwlai tongo, twmanihingkhai bini Amani kok Debbarmaya. Obobo keha problem.  Language_ni matter chini bisingo kwbangma sentiment twilai mangwi, haipha chwng Indian Constitution satwi masalaiminise. Kok sanai kwbangma tongo haipha oro aswk sabaiya.  

Comments

Popular posts from this blog

"Nwng Sakno Hamjaktwi no Buino bo Hamjakdi" Mark 12:31

Oh Israil Nini Kaitorni bwskango bacha nani tiyar wngsidi

Khukni Kokrwbai no Rwgwi Cherwi Naimung (Kokborok Folklore)